Üstüne görme, gözleriyle görmesi mümkün olmayan kişilerin, diğer duyularını kullanarak çevrelerinde olan biteni anlamalarına olanak sağlayan bir yöntemdir. Gözlerinin yeterince çalışmadığı ya da görme yetisini hiç kazanamadıkları için üstüne görme becerisi geliştiren kişiler, diğer duyularını kullanarak çevrelerinde olanları anlamaya çalışırlar. Bu yöntem, birçok farklı teknoloji ve araçlarla desteklenebilir. Üstüne görme, gözleriyle gören insanlar için normal bir hayat yaşamaya çalışan kişilere saygı duymak adına öğrenilmesi gereken bir beceridir.
Üstüne Görme Nedir?
Üstüne görme nedir diye merak ediyorsanız, bu yöntem gözleriyle görme engeli olan kişilerin kullandığı bir yöntemdir. Bu kişiler, çevrelerinde neler olduğunu gözlemleyebilmek ve etrafındaki objeleri hissedebilmek için diğer duyu organlarını kullanırlar. Üstüne görme becerisi, özellikle gözleriyle doğuştan görme engeli olanlar tarafından geliştirilir. Bu kişiler, dokunma, işitme ve koku alma duyularını kullanarak çevrelerini analiz eder, nesnelerin yüksekliklerini, dokularını ve şekillerini hissederler. Özellikle Braille alfabesi, sesli kitaplar, dokunmatik ekran gibi teknolojiler yardımıyla üstüne görme becerisi daha da geliştirilebilir.
Üstüne Görme İçin Kullanılan Araçlar ve Teknolojiler
Üstüne görme becerisi geliştiren kişilerin kullanabileceği araçlar ve teknolojileri bilmek, günlük hayatlarını kolaylaştıracak ve daha bağımsız olmalarını sağlayacaktır. Bu amaçla, kullanılan en yaygın araçlar şunlardır: sesli kitaplar, Braille alfabesi, konuşma tanıma teknolojisi ve dokunmatik ekranlar.
Sesli kitaplar, görme engellilere okumayı kolaylaştıran bir araçtır. Üstüne görme becerisi geliştiren kişilerin kullanabileceği birçok platform vardır. Bunlar arasında Audible, Storytel, Google Play Books ve daha birçok uygulama bulunabilir. Sesli kitapları seslendiren kişilerin deneyimleri de, kullanıcıların vereceği geribildirimler kadar önemlidir.
Braille alfabesi, üstüne görme becerisi geliştiren kişilerin dokunarak okuyabileceği bir yazı sistemidir. Eğitim süreci zor olsa da, bu süreç sonunda kişi Braille alfabesini kullanmaya başladığında, hayatında önemli bir dönüm noktası olabilir. Ancak, Braille alfabesiyle yazılmış materyallerin yeterli erişilebilirliğinin sağlanmaması, bu aracın tam potansiyelinin kullanılmamasına neden olabilir.
Konuşma tanıma teknolojisi, üstüne görme becerisi geliştiren kişilerin konuşarak kontrol edebileceği bir teknolojidir. Sesli komutları tanıyarak çalışır ve bu sayede birçok işlevi kolaylaştırabilir. Bu teknoloji, avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajlara da sahiptir ve geliştirme süreci devam etmektedir.
Dokunmatik ekranlar, üstüne görme becerisi geliştiren kişilerin dokunarak kullanabileceği bir teknolojidir. Ekranın üstündeki düğmelerin erişilebilirliğini sağlamak için, dokunmatik ekranlar belirli simgeler, renkler ve sistem düzenleriyle tasarlanır. Farklı üreticilerin farklı modellerinin yanı sıra, bu teknoloji de farklı uygulama erişimleri sağlar.
Sesli Kitaplar
Sesli kitaplar, üstüne görme yeteneği olmayanlar için görsellikten bağımsız olarak kitaplara erişim sağlamak için kullanılan bir yöntemdir. Genellikle bir metnin sesli hale getirilmesiyle oluşturulan sesli kitaplar, farklı platformlarda kullanılabilmektedir. Bu platformlar arasında sesli kitap uygulamaları ve internet siteleri yer almaktadır. Kullanıcılar, bu platformlarda bulunan sesli kitaplar arasından istedikleri kitabı seçip dinleyebilirler.
Sesli kitaplar, profesyonel seslendirenler tarafından okunarak kaydedilmektedir. Seslendirilen kitapların okunma hızı, tonu ve vurguları temsil eden bir sanattır. Bu sebeple, seslendirme işlemi, kitabın önemli bir ögesidir ve kitabın yorumlanması anlamında önemlidir. Seslendirilen kitabın kalitesi, dinleyicilerin memnuniyeti açısından oldukça önemlidir.
- Bazı popüler sesli kitap platformları:
- Kitapyurdu
- D&R
- seslıkitaplarindir.com
Sesli kitaplar, görsel engelli bireylerin de kitapları okuma özgürlüğüne sahip olmasını sağlamaktadır. Görsel engeli olmayan bireyler için de pratik bir seçenek olan sesli kitaplar, bireylerin farklı yaşam koşullarında kitaplara erişimlerini kolaylaştırmaktadır.
Braille Alfabesi
Braille alfabesi, kabartma yazı sistemi olarak kullanılan bir iletişim aracıdır. Bu alfabede, nokta kombinasyonları belirli bir harfi veya sembolü temsil eder. Braille alfabesi kullanımı için eğitim süreci oldukça uzundur ve disiplin gerektirir. Kullanıcılar, özel eğitim programları ile Braille alfabesi öğrenirler. Braille alfabesi ile yazılmış materyallerin erişilebilirliği de oldukça önemlidir. Kitaplar, broşürler, notlar ve diğer dokümanlar, kabartma baskı yöntemi kullanılarak Braille alfabesi olarak hazırlanabilir. Bu yöntem sayesinde, Braille alfabesi kullanıcılarına daha fazla okuma seçeneği sunulur ve bilgiye erişimleri kolaylaşır.
Konuşma Tanıma Teknolojisi
Konuşma tanıma teknolojisi, üstüne görme becerisine sahip olmayan kişilerin, sesli komutlar vererek bilgisayar, telefon veya diğer cihazları kullanabilmelerini sağlayan bir teknolojidir. Bu teknoloji, doğal dil işleme ve makine öğrenimi gibi teknolojilerle birleştirilerek çalışır.
Kullanımı oldukça kolaydır. Kullanıcılar, cihaza doğal bir şekilde konuşarak, sesli komutlar verirler ve cihazlar bu komutlar doğrultusunda işlem yaparlar. Bu yöntem, yazı veya dışarıdaki bir dünya hakkında bilgi edinebilmek için de kullanılabilir.
Konuşma tanıma teknolojisinin en büyük avantajı, görme engelli insanlar için çok kolay olmasıdır. Ancak, hala bazı zayıf yönleri de bulunmaktadır. Örneğin, hızlı konuşmayı veya aksanı olan kişilerin konuşmalarını anlamakta zorlanabilir. Ayrıca, doğru yazım, noktalama ve gramer kurallarını uygulamakta da zorluklar yaşanabilir.
Konuşma tanıma teknolojisi her geçen gün daha da gelişmektedir. Bu gelişme süreci, yapay zeka ve nöral ağlar gibi teknolojilerin kullanımı ile hızlandırılmaktadır. Bu sayede, daha doğru tanıma yapabilen ve daha az hatayla çalışan sistemler geliştirilmektedir.
Dokunmatik Ekranlar
Dokunmatik ekranlar, üstüne görme yöntemi kullananlar için oldukça kullanışlı bir teknolojidir. Ekranın dokunulduğunda tepki vermesi sayesinde kullanıcılar, ekranda görünen yüzeyi hızlı ve kolay bir şekilde kontrol edebilirler. Farklı üreticilerin dokunmatik ekran modelleri bulunmaktadır. Örneğin, Apple’ın iOS işletim sistemli iPhone modelleri ve Samsung’un Android işletim sistemli Galaxy serisi cihazları gibi. Bu cihazlarda, kullanıcılar ekranı dokunarak gezinebilir, uygulama başlatıp kapatabilir, internetten bilgi edinebilir veya mesajlarını kontrol edebilirler. Ayrıca, birçok uygulama da üstüne görme yöntemi için özel olarak tasarlanmıştır, böylece kullanıcılar daha rahat bir deneyim yaşarlar.
Üstüne Görme Kullananların Hayatlarına Etkisi
Üstüne görme tekniği, gözleriyle net bir şekilde göremeyen bireylerin hayatlarına önemli bir etki yapıyor. Sosyal hayatta, bağımsızlık ve özgüven kazandıran bu teknik, iş hayatında da birçok olumlu sonuç ortaya koyuyor.
Üstüne görme tekniği sayesinde bireyler, sosyal hayatta birçok zorluğu kolaylıkla aşabiliyorlar. Örneğin, bağımsız bir şekilde dışarı çıkma ve seyahat etme konusundaki sıkıntıları azaltıyorlar. İnsanlarla iletişimde de daha rahat hale geliyorlar ve topluma daha aktif bir şekilde katılıyorlar.
Aynı şekilde, iş hayatında da üstüne görme tekniği pozitif sonuçlar ortaya koyuyor. Bireyler, iş pozisyonlarına erişimde daha az sorunla karşılaşıyorlar ve iş yerindeki engelleri daha kolay bir şekilde aşabiliyorlar. Bu durum da iş hayatında daha başarılı olmalarına olanak tanıyor.
Üstüne görme tekniğinin sosyal ve iş hayatında yarattığı bu olumlu etkiler, bireylerin bağımsızlık ve özgüvenlerinin artmasına yardımcı oluyor. Bu nedenle, üstüne görme tekniklerinin yaygınlaştırılması ve farkındalık oluşturulması oldukça önem taşıyor.
Sosyal Hayatta Karşılaşılan Zorluklar
Üstüne görme becerisi geliştiren kişiler, birçok sosyal aktiviteyi gerçekleştirmek için başkalarına ihtiyaç duymadan bağımsız bir şekilde hareket edebilmesi için gerekli becerileri edinirler. Ancak, dışarı çıkma ve seyahat etme konularında karşılaştıkları zorluklar vardır. Sokaklar ve toplu ulaşım araçlarındaki yönlendirmelerin büyük bir kısmı, görsel yönlendirmelere dayalı olduğu için üstüne görenler için erişim sağlamak zordur.
Birçok ülke, üstüne görenlere yolculuklarında yardımcı olmak için yönlendirme işaretlerinde Braille alfabesi kullanmaktadır. Ancak, bu uygulama her ülkede yaygın değildir. İnsanlarla iletişim kurmak da bir başka zorluk alanıdır. Üstüne görenler, karşılarındaki insanın beden dilini okuyarak iletişim kurmak zorundadırlar. Bu, bilhassa gürültülü bir ortamda diyalog kurmayı zorlaştırır. Bununla birlikte, birçok ülkenin halka açık alanlarında sağladığı yönlendirme hizmetleri vardır. Örneğin, bazı ticari yerlerde, müşterilere işaret dili kılavuzluğu hizmetleri sağlanır.
İş Hayatında Karşılaşılan Zorluklar
Üstüne görme becerisi geliştiren kişiler iş hayatında çeşitli zorluklarla karşılaşabilirler. İş pozisyonlarına erişimde bazı sorunlar yaşanabilir. Bazı iş verenler için bu beceri, özellikle düzenli olan işlerde, çeşitli iş verimlilik oranlarına neden olabilir.
- Bazı iş verenler, iş pozisyonları için uygun olan adayların yeteneklerini sınırlayan bir ön yargıya sahip olabilirler.
- İş yerindeki engeller de üstüne görme becerisi geliştiren kişiler için bir sorun haline gelebilir. Örneğin, fiziksel olarak hareketli bir işi olan bir kişi için işyerindeki engeller onun çalışma performansını düşürebilir.
Çözüm olarak, işverenlerin açık fikirle işe alım yapmaları, kurumlar için engelli erişimi konusunda eğitim almaları ve işyerlerini üstüne görme becerisine sahip kişiler için daha erişilebilir hale getirmeleri gerekmektedir.
Sonuç
Üstüne görme, gözleri ile görme engelli bireylerin hayatlarında önemli bir rol oynayan becerilerden birisidir. Bu teknikleri kullanarak, günlük yaşamlarında çevrelerindeki nesneleri, metinleri ve insanları tanıyabilirler. Ancak, üstüne görme için kullanılan araçlar ve teknolojiler hala geliştirilmeye açıktır.
Bu noktada, üstüne görme ile ilgili araştırmalar ve geliştirmeler yapılması hayatlarını kolaylaştıracaktır. Örneğin, mevcut yazılım ve uygulamaların erişilebilirliği arttırılabilir veya yeni teknolojiler geliştirilebilir.
Bununla birlikte, üstüne görme konusunda farkındalık oluşturmak da önemlidir. Bu sayede, gözleri ile görme engelli bireylerin hayatlarını daha kolay hale getirmeye yardımcı olabiliriz.
- Üstüne görme tekniklerinin geliştirilmesi
- Mevcut araç ve teknolojilerin erişilebilirliğinin arttırılması
- Yeni teknolojilerin geliştirilmesi
- Üstüne görme konusunda farkındalık oluşturulması
Bu önerilerin hayata geçirilmesi, gözleri ile görme engelli bireylerin hayatlarını kolaylaştıracaktır. Ayrıca, bu konuda yapılan çalışmalar, toplumda farkındalık yaratılması konusunda da önemlidir.
